DIŞ HABERLER SERVİSİ – İnsanlığın 60 yıl önce uzay keşfine çıkmaya başlamasından bu yana, 14’ü 1986-2003 yılları arasındaki NASA’nın mekik kazalarında, üçü 1971’de Sovyetler Birliği’nin Soyuz 11 görevinde, üçü de 1967’deki Apollo 1 görevinde olmak üzere 20 kişi dünya dışında hayatını kaybetti. Uzaya çıkmanın karmaşık koşulları ve teknik zorluklar göz önüne alındığında aslında şu ana kadar bu sayı oldukça iyimser görünüyor. Ancak, ilerleme sürüyor, NASA 2025’ten itibaren Ay’a yolculuk görevlerini uzun bir aradan sonra tekrar başlatmayı planlıyor. Ticari uzay seferleri ise giderek rutinleşiyor. Uzay yolculukları sıradanlaşmaya başlarken, bir insanın uzayda ölmesi halinde izlenecek prosedürler de merak konusu oldu.

BİRİ YÖRÜNGEDE ÖLÜRSE

Bugünün koşullarıyla biri uzayda ölürse ne olur? Eğer biri alçak dünya yörüngesinde mesela Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) hayatını kaybederse, ekip ölen kişinin bedenini birkaç saat içerisinde kapsülle dünyaya gönderebiliyor. Aynı şey, turistik amaçlı uzay gezileri için de geçerli.

BİR İNSAN AY’DA ÖLÜRSE

Bir insan eğer Ay’da ölürse, göreve giden ekip ölen kişinin bedeniyle birlikte birkaç gün içinde dünyaya dönüyor. NASA’nın bununla ilgili hali hazırda bir protokolü bulunuyor. Birkaç gün içinde dünyaya dönebilme imkanından dolayı NASA’nın birinci önceliği vücudun korunması değil, öncelik kalan ekibin güvenli şekilde dünyaya dönmesi.

BİRİ MARS’TA ÖLÜRSE

Eğer bir astronot 300 milyon millik ya da 250 milyon kilometrelik bir Mars yolculuğunda ya da hatta kızıl gezegende ölürse her şey farklı olabilir. Bu senaryoda, ekip muhtemelen dünyaya dönmeyecek ya da dönemeyecek. Burada iki seçenek var, ölen kişinin bedeninin gezegende saklanması ve ekibin dünyaya olağan dönüş takviminde dönmesi ki bu birkaç yılı alabilir. Bu seçenek seçilirse, protokole göre beden ayrı bir bölme ve vücudu soğukta muhafaza edilerek özel bir ceset torbasında saklanabilecek. Burada önemli olan detay stabil bir derecede saklanması.

DIŞ ALANDA ÖLÜRSE

Şimdiye kadarki senaryolar başka bir gezegende de olsa ölen kişinin uzay istasyonu ya da bir uzay yerleşkesinde olduğu üzerine kurulu. Peki biri uzaya, özel astronot kıyafeti olmadan çıkarsa ne olur? Astronot anında hayatını kaybeder. Uzaya maruz kalmak, astronotun nefes almasını imkansız hale getirir ve kan dahil tüm vücut sıvıları kaynamaya başlar. Ay’ın neredeyse yok denebilecek kadar az yoğunlukta bir atmosferi var. Mars’in ise yine çok ince bir atmosferi var ve neredeyse hiç oksijen yok. Bu yüzden bu gezegenlerde uzay kıyafeti olmadan dolaşmak yine aynı sonuca yol açar: boğulma ve içten kaynayarak yanma.

PEKİ YA GÖMÜLME?

Astronot Mars’a iniş yaptıktan sonra yüzeydeyken ölse ne olurdu? The Conversation’daki makaleye göre yakma yöntemi tercih edilmez, çünkü sağ kalan mürettebatın diğer ihtiyaçları için gereken fazla enerji gerektirir. Gömülme de iyi bir fikir değil. Vücuttaki bakteriler ve diğer organizmalar Mars yüzeyini kirletebilir. Bunun yerine, mürettebat muhtemelen bedeni, Dünya’ya geri getirilebilene kadar özel bir ceset torbasında saklamayı seçecek.

Uzay gezginlerinin ölümle nasıl başa çıkacaklarına dair hâlâ birçok bilinmeyen var. Sadece cesetle ne yapılacağı sorusu değil, mürettebatın kayıpla başa çıkmasına ve Dünya’daki yas tutan ailelere nasıl yardım edileceği de önemli. Bununla ilgili ilerleyen yıllarda daha detaylı protokoller hazırlanması bekleniyor.